Tháng 3 nhớ về ông, cán bộ, giảng viên và sinh viên trường Đại học Yersin Đà Lạt lại tìm đến Khánh Hòa – Nha Trang để thắp nén hương tưởng niệm ông. Bởi đối với chúng tôi, ông còn là một người THẦY và chúng tôi luôn tự hào vì đang được làm việc dưới ngôi trường mang tên ông – A. YERSIN.
Đã có rất nhiều bài viết, hình ảnh, phim tư liệu về cuộc đời, sự nghiệp và cả những đức tính cao cả của bác sĩ Alexandre Yersin. Hôm nay viết bài này, tác giả chỉ mong một lần nữa được bày tỏ tình cảm của bản thân cũng như của toàn thể cán bộ, giảng viên và sinh viên trường Đại học Yersin Đà Lạt đến người – vị Bác sĩ đã dành cả cuộc đời mình để cống hiến, sẻ chia và hi sinh.
Sinh năm 1863 tại Aubonne, Vaud (Thụy Sĩ), Alexandre Yersin học y khoa tại Lausanne rồi chuyển sang Marburg (Đức), cuối cùng đến Paris (Pháp). Năm 1886, ông về làm việc tại phòng nghiên cứu Louis Pasteur. Năm 1888, ở tuổi 25, Yersin nhận bằng tiến sĩ. Ông gia nhập Viện Pasteur thành lập năm 1889, cùng với Roux khám phá ra độc tố bạch hầu. Năm 1890, Yersin nghỉ việc ở Viện Pasteur, lên đường đến Đông Dương với vai trò là bác sĩ cho công ty Vận tải Hàng hải trên tuyến Sài Gòn – Manila và Sài Gòn – Hải Phòng. Năm 1891, lần đầu đặt chân đến Nha Trang, Yersin đã yêu mến mảnh đất này và quyết định lưu trú tại đây. Ông cho dựng nhà ở Xóm Cồn đồng thời mở phòng khám, trở thành bác sĩ người Âu đầu tiên hành nghề trong vùng.
Năm 1894, chính phủ Pháp cùng Viện Pasteur yêu cầu Yersin tới Hong Kong nghiên cứu bệnh dịch. Ở đó, trong túp lều nhỏ gần bệnh viện, người học trò xuất sắc của Pasteur khám phá ra công trình vĩ đại: mầm bệnh dịch hạch. Ông đặt tên cho trực khuẩn tìm thấy là Pasteurella Pestis nhằm tôn vinh người thầy vĩ đại trước khi giới khoa học đổi lại thành Yersinia Pestis.
Từ năm 1895 đến 1897, Yersin tiếp tục công trình về bệnh dịch hạch. Năm 1895, ông quay về Viện Pasteur Paris với Émile Roux, Albert Calmette và Amédée Borrel; chuẩn bị cho huyết thanh chống dịch hạch đầu tiên. Cũng trong năm này, Yersin lập một phòng thí nghiệm nhỏ tại Nha Trang phục vụ cho việc nghiên cứu. Năm 1898, Viện Pasteur Nha Trang được khánh thành.
Năm 1902, theo đề nghị của Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer, Yersin ra Hà Nội thành lập Đại học Y Đông Dương, nay là Đại học Y Hà Nội. Ông thiết kế giáo trình theo hình mẫu đại học Pháp: sáng khám bệnh ở bệnh viện, chiều dành cho lý thuyết; đích thân giảng dạy các giờ vật lý, hóa học, phẫu thuật. Hai năm sau, khi mọi thứ đã vào guồng, ông từ chức để dành trọn thì giờ nghiên cứu.
Quay về Nha Trang, Yersin sống gần gũi với dân làng. Người ta gọi ông là “Ông Năm” theo cấp bậc đại tá quân y. Vị bác sĩ lấy tiền khám bệnh của những kẻ máu mặt, giàu có nhưng hoàn toàn miễn phí với người nghèo, còn thường xuyên cho trẻ con kẹo hoặc tiền lẻ để mua quà.
Nếu ngày 29/7/1891 ông đặt bước chân đầu tiên vào bờ biển Nha Trang, thì chỉ 2 năm sau đó vào ngày 21/6/1893 ông khám phá ra Đà Lạt, để rồi Đà Lạt mãi mãi ghi tên ông vào trang sử hình thành và phát triển của mình. Hiện nay, Đà Lạt đã có đường Yersin, trường Đại học Đà Lạt và công viên Yersin – Đó cũng là cách mà người Đà Lạt nhớ ơn ông.
Tháng 3 nhớ về ông, cán bộ, giảng viên và sinh viên trường Đại học Yersin Đà Lạt lại tìm đến Khánh Hòa – Nha Trang để thắp nén hương tưởng niệm ông. Bởi đối với chúng tôi, ông không chỉ là bác sĩ, nhà khoa học, người khám phá ra thành phố Đà Lạt mà ông còn là một người THẦY. Và chúng tôi luôn tự hào vì đang được làm việc dưới ngôi trường mang tên ông – A. YERSIN.
Thúy Hạnh
